De Perfectionist is een rasoptimist. Hij ziet van alles direct hoe mooi het had kunnen zijn en streeft perfectie in alles na. De keerzijde hiervan is echter dat hij ook direct teleurgesteld raakt omdat de mate van perfectie die hij nastreeft nooit wordt bereikt. Dit frustreert de Perfectionist. De spreekwoordelijke emmer loopt door al die frustraties langzaam vol.

In eerste instantie geeft de Perfectionist zichzelf de schuld van alle imperfectie om zich heen. Vroeger of later echter ontlaadt die frustratie zich in een woede naar anderen die door zijnomgeving snel als aggressief wordt ervaren. De hoofdzonde en datgene waar de Perfectionist niet mee om kan gaan is ‘woede’.

De gezonde Perfectionist heeft gewerkt aan zijn hoofddeugd (vrede) en weet dat hij juist ontspant door gewoon dingen te gaan doen. De gezonde Perfectionist heeft in zijn woordenboek het woord ‘moeten’ vervangen door het woord ‘mogen’.

De Helper is een zeer trots iemand. Hij is zich zeer bewust van wat anderen in de omgeving van hem denken. Ondanks het vaak slechte zelfbeeld, is de Helper te trots om toe te geven dat er dingen niet goed gaan. De Helper helpt vooral om er zelf beter van te worden. De Helper heeft een grote behoefte aan liefde en aandacht en helpt vooral om dat te krijgen. Wanneer je de Helper geen dankbaarheid en liefde betuigt voor de geboden hulp, dan komt vanzelf het moment dat je in de ‘uitgroep’ terecht komt. Vanaf dat moment kun je doodvallen.

De Helper kan slecht met emoties omgaan, en heeft nogal last van stemmingswisselingen. De gezonde Helper heeft afscheid genomen van zijn trots, en leeft een leven van nederigheid. Nou klinkt nederigheid negatief, maar de Helper bloeit op wanneer hij heeft geleerd degenen van wie hij houdt oprecht en echt te helpen hun doelen te bereiken.

De Succesvolle Werker is uitermate bedacht op wat mensen van hem vinden. De Succesvolle Werker denkt dat mensen vooral om hem of haar geven wanneer hij of zij succesvol is. Alleen dan krijg je genoeg aandacht en liefde. De reden dat de Type III zo met zijn image bezig is, komt omdat hij net zoals de andere acht types ergens niet mee om kan gaan. In het geval van de Type III zijn dat emoties. Telkens wanneer de Succesvolle Werker emotioneel wordt, dan heeft hij of zij het gevoel in drijfzand terecht gekomen te zijn. De Succesvolle Werker gaat ver om het image van succes in stand te houden en schuwt daarbij een zekere vorm van bedrog niet.

Bij stress vervalt de Succesvolle Werker in luiheid of in een bijzondere vorm daarvan: aanrommelen met niet-relevante zaken. Vind je een Succesvolle Werker die een beetje nietsdoend op de bank hangt, dan weet je dat dit een uiting van stress is. De gezonde Succesvolle Werker heeft ontdekt dat eerlijkheid het langst duurt en dat alleen eerlijkheid leidt tot echt succes. De Succesvolle Werker ontspant het best wanneer hij de positieve eigenschappen van de Loyalist overneemt. Van even nadenken en een beetje filosoferen ontspant de Succesvolle Werker.

De Romanticus is – net als de Helper en de Succesvolle Werker – bezig met zijn image. De Romanticus is van mening dat mensen van hem zullen houden wanneer hij heel bijzonder is. Hij wil klasse en authenticiteit uitstralen en is bijzonder gevoelig voor onrecht. Onrecht kan de Romanticus tot woede drijven.

Een Romanticus heeft in relaties een voortdurend probleem met aantrekken en afstoten: ondanks een sterke behoefte aan nabijheid, is nabijheid al snel weer benauwend. En wanneer de ander dan weer verdwenen is dan voelt de Romanticus als geen ander het gemis. Een gemis dat al snel kan uitmonden in een gevoel van jaloezie. Hierbij geldt dat de Romanticus andere mensen niet zozeer geen geluk, materiele welvaart en voorspoed gunt, maar dat hij het zelf ook zo graag zou willen hebben.

Pas op het moment dat de Romanticus in staat is om down to earth the worden en rustig rationeel met zaken, mensen en situaties om te gaan, pas dan komt de Romanticus tot volle bloei. Juist voor de Romanticus zijn NLP technieken om op een makkelijke en effectieve manier met je emoties om te gaan essentieel.

De Analist is een nadenkend type. Hij of zij heeft de neiging om op afstand de situatie eerst grondig te analyseren voordat hij of zij tot actie komt. De Analist wil eerst precies weten hoe een en ander in elkaar zit voordat er daadwerkelijk stappen kunnen worden ondernomen. Deze kennis komt vooral uit onpersoonlijke bronnen: boeken, films, het internet. De analist prefereert het om dingen zelf uit te zoeken. Hierdoor is de Analist in hoge mate individualistisch. Hij of zij is vooral met zichzelf begaan. De Analist kan slecht delen: hij heeft een sterke neiging om alle kennis voor zich te houden.

De reden dat de Analist zich op deze manier gedraagt is dat hij of zij bang is om zijn of haar persoonlijke vrijheid te verliezen. Het aangaan van persoonlijke relaties ziet de Analist vooral als een beperking, een gevaar iets van jezelf te verliezen dat in de meeste gevallen vermeden dient te worden. Door hun plaats in het Enneagram is er ook een sterke artistieke invloed. Onder de oppervlakte van de Analist, blijkt dan ook een zeer gevoelig iemand te liggen. En het is deze emotie, die voor de meeste Analisten redelijk ver lijkt te liggen, waarmee de Analist verder kan. In die gevoeligheid begrijpt de Analist dat je tegen alle logica in goed voelen (met een ander) toch ook zijn mooie kanten heeft. En vanuit die realisatie kan de Analist tot actie komen om zo de eeuwig durende analyse te doorbreken.

De gezonde Analist heeft ontdekt dat hij het beste ontspant wanneer hij gewoon dingen gaat doen. Wanneer deze daadkracht zich uit in pro-actief delen dan hebben we te maken met een Analist die zijn leven op een meer gezonde manier vormgeeft.

De Loyalist is een trouwe vriend. Maar de naam bedriegt. De Loyalist heeft een reden voor zijn loyaliteit: met loyaliteit aan vrienden probeert hij zich te beschermen tegen zijn grootste vijand: angst. Angst voor alles wat er in het leven maar mis kan gaan is een belangrijke drijfveer voor de Loyalist.

De Loyalist is evenals de Analist een nadenkend type. Bang om dingen verkeerd te doen, twijfelt hij lang voordat hij tot actie komt. Waar de Analist echter de boeken in duikt, zal de Loyalist juist andere mensen vragen wat zij zouden doen. Uiteindelijk trekt de Loyalist echter wel zijn eigen conclusies.

Een gezonde Loyalist is een deugdzame Loyalist. Wanneer de Loyalist ontspanning vindt dan is hij/zij in staat goede en beschermende relaties met geliefden op te bouwen. En juist op die manier sluit hij dan ook echte vriendschappen. En juist door een ietwat sceptische houding aan te nemen, voorkomt hij ellende die er anders misschien wel was geweest.

De Levensgenieter is iemand die graag lacht en altijd een volle agenda is. Geen dag is zo volgepland of er kan altijd nog wel wat leuks bij. Problemen? Nee, die heeft de Levensgenieter niet, althans, de Levensgenieter slaagt er altijd op ingenieuze wijze in om alles wat een probleem zou kunnen worden te vermijden. Deze onzichtbare radar voor problemen is een belangrijk kenmerk van de Levensgenieter.

De Levensgenieter is ook iemand van de grootse en meeslepende plannen en is goed in staat om anderen in die plannen mee te slepen. Voor het gemak noemt de Levensgenieter maar niet de onrealistische kanten of risico’s van zijn plan. Alles moet gewoon kunnen, zelfs indien je daarmee afspraken schendt of algemene normen overschrijdt.

Voor een gezonde Levensgenieter  is het is van belang om stevig met beide voeten in de realiteit te staan. Daarvoor kunnen ze goed wat realisme van de type V, de Analist, lenen. Pas wanneer zij realistisch en eerlijk omgaan met zowel hun plannen als hun problemen, dan zal de Levensgenieter groeien. Niet alleen leveren realistische plannen minder problemen op, maar is de snelste manier om problemen op te lossen, is ze daadkrachtig aanpakken. Niet ervoor weglopen, hoe leuk het ook lijkt.

De Baas is een echte doener. Iemand die van aanpakken en hard werken houdt. De reden dat hij of zij zo’n bezige bij is, komt omdat de Baas ergens niet mee om kan gaan. In het geval van de Baas is dat woede.

De Baas is echter niet echt een baas in de zin dat hij/zij de lijnen uitzet en de spelregels bepaalt. Veel meer is de baas iemand die regels die anderen hebben bedacht uitvoert. Een handboek met regels is bij hem/haar in goede handen. De Baas heeft de neiging om zijn of haar eigen agressiviteit te onderschatten. Wanneer anderen bij wijze van spreken onder de tafel kruipen wanneer de Baas ‘discussieert’, heeft de Baas dat nauwelijks in de gaten.

Toch zit er ook veel positiefs aan deze agressiviteit. Niet alleen is de Baas erg geschikt om ervoor te zorgen dat de regels en normen binnen een gezin, een bedrijf of club goed nageleefd worden, maar heeft hij of zij ook een sterk sociaal rechtvaardigheidsgevoel. Als de zwakkeren in de verdrukking komen, dan is de Baas degene bij uitstek die optreedt. Zo nodig fysiek.

Een gezonde Baas kent het verschil tussen gezonde en ongezonde regelsm, en heeft als belangrijkste regel ervoor te zorgen dat het met hem én anderen steeds beter gaat. De gezonde Baas komt tot de conclusie dat als de wereld toch al een rokende puinhoop is, dat je dan beter leuke dingen kunt gaan doen.

Als je in veel van de types wel iets ziet , dan is de kans groot dat jouw type, type 9 de Bemiddelaar is. Toch is de Bemiddelaar een geheel eigen type en niet een samensmelten van andere types.

Het centrale thema van de Bemiddelaar is rust en harmonie. ‘Doe maar normaal dan doe je al gek genoeg’ is een motto dat de Bemiddelaar op het lijf geschreven is. De Bemiddelaar ziet het liefst dat iedereen vriendjes van elkaar is en zal er veel aan doen om te zorgen dat dat bereikt wordt. Hij is een echte probleemoplosser. Daarbij is de Bemiddelaar van alle types de enige echte onbaatzuchtige helper. Waar de Helper je bij gebrek aan dankbaarheid en liefde in de uitgroep plaatst, zal de Bemiddelaar altijd voor je klaarstaan.

Daarnaast is de Bemiddelaar is een doener die van uitstellen houdt. Hij heeft de neiging om dingen uit te stellen en vaak pas op het allerlaatste moment te doen. Gelukkig is type 9 wel in staat om dan heel veel energie vrij te maken zodat het toch nog op tijd af komt.

Een gezonde Bemiddelaar laat zich minder leiden doe zijn behoefte naar harmonie en is wat harder: de hij heeft de lijnen en grenzen duidelijk vastgesteld, en behoorlijk goed voor ogen waar hij zelf heen gaat/wil. Hij is goed in staat zijn eigen wensen en belangen af te wegen tegen die van anderen, en … de gezonde Bemiddelaar heeft een goede gewoonte ontwikkeld: discipline. Gewoon zorgen dat alles op tijd af is. De uitstellen veroorzaakt tenslotte alleen maar stress.